شهرستان خاتم در جنوبی ترین منطقه استان یزد و در فاصله 240 کیلومتری مرکز استان قرار دارد و به لحاظ برخورداری از جاذبه های تاریخی و طبیعی یکی از مناطق منحصر به فرد یزد به شمار می رود اما نام این شهرستان کمتر به گوش گردشگران و مسافران خورده است.

به گزارش روابط عمومي فرمانداري خاتم ؛ خاتم یکی از شهرستانهای استان یزد متشکل از دو بخش با مرکزیت شهرهای تاریخی با نامهای هرات و مروست این شهرستان با جاذبه های منحصر به فرد و بی نظیر خود همچون زیستگاه های نادر پرندگان و جانوران در حال انقراض، آثار طبیعی نظیر کوه‌های سر به فلک کشیده، غارها، جنگل‌ها، درختان کهنسال و البته آثار و ابنیه تاریخی همچون نگینی بر انگشتری گردشگری استان یزد می‌ درخشد.

این شهرستان از شمال به شهرستان مهریز ، از شمال غرب به شهرستان ابرکوه از شرق به شهرستان شهربابک در استان کرمان، از غرب به شهرستان بوانات در استان فارس و از جنوب با شهرستان نیریز از استان فارس هم مرز است.

 مورخان و گواهی عینی موجود در آثار تاریخی به جای مانده از گذر تاریخ گویای آن هستند که هرات و مروست و توابع آنها بسیار قدیمی و تاریخی هستند و منشا سکونت در این منطقه به زمان ورود آریایی ها بر می گردد.

این منطقه در دوران تاریخی به ویژه از دوره ساسانیان به علت واقع شدن بین یزد و کرمان و فارس از لحاظ استراتژیکی و نظامی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.

منابع طبیعی و تفرجگاهی

شهرستان خاتم با داشتن اکوسیستم های گوناگون و شرایط آب و هوایی متنوع، یکی از مناطق خاص ایران از لحاظ اکولوژیک و دارای گونه های مختلف گیاهی و حیات وحشی منحصر به فرد است.

این شهرستان بهترین و بزرگترین منطقه طبیعی زیست هوبره یا بوقلمون وحشی است که از نظر ملی، گونه ای حفاظت شده و از نظر جهانی در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد که قره تپه هرات به عنوان شاخص‌ترین و مهم‌ترین زیستگاه این پرنده نادر در کشور است.

هوبره از گونه های نادر پرندگان که زیستگاه اصلی آن در قره تپه هرات است

گوزن زرد نیز به عنوان یکی از پستانداران کمیاب و در حال انقراض، در منطقه حفاظت شده جنگل باغ شادی خاتم تحت حفاظت قرار گرفته است.

خاتم به دلیل موقعیت خاص خود به لحاظ برخورداری از منابع آب زیرزمینی از گذشته های دور قطب کشاورزی استان یزد به شمار می رفته است و وجود درختان کهنسال در این شهرستان موید آن است که کشاورزی در این شهرستان سابقه ای دیرینه دارد.

چنارهای کرخنگان میراث 1500 ساله خاتم

مجموعه چنارهای کرخنگان سرمایه 1500 ساله طبیعی شهرستان خاتم هستند که با توجه به آثار مجاور خود، راوی قدمت و استقرار تمدنی کهن از اعصار گذشته در این منطقه هستند.

این محوطه طبیعی در نزدیکی منحصر به فردترین رویشگاه آخرین گستردگی جنگلهای زاگرس قرار دارد و با شماره 10 در فهرست آثار طبیعی و ملی جای گرفته است.

سرچشمه؛ هفتمین میراث ارزشمند طبیعی کشور

هفتمین میراث ارزشمند طبیعی ثبت شده در فهرست آثار طبیعی کشور که با قدمتی معادل دوره اول زمین شناسی یعنی کوارتز با بیش از هزار سال پیشینه یکی از جاذبه های مطرح شهرستان و در ردیف مناطق نمونه گردشگری استان و کشور است.

از جاذبه های گردشگری مجاور این بنا می توان به طبیعت بکر، مسیرهای کوهپیمایی، چشمه و کانال آب به شکل مسیر قنوات، قابل بهره‌ برداری در پروژه های گردشگری اشاره کرد.

درخت كهنسال كرخنگان

  سرچشمه یکی از جاذبه های طبیعی خاتم که چندین اثر طبیعی و تاریخی در کنار آن قرار دارد .

با توجه به تاسیسات ایجاد شده شامل رستوران، نمازخانه، سرویس های بهداشتی و محوطه سازی، فاز اول ساماندهی این اثر طبیعی که از سال 86 آغاز و در سال 88 به اتمام رسیده است، هم اکنون آماده پذیرایی از گردشگران و مسافران به ویژه در ایام نوروز است.

خاتم سرزمین غارهای شگفت انگیز

شهرستان خاتم با توجه به ویژگی های طبیعی خود و جود بخشهایی از سلسله جبال زاگرس در گستره خود شاهد وجود غارهای طبیعی بسیاری است که مورد توجه کوهنوردان و دوستداران فرهنگ و تمدن ایران باستان است.

غار "خانه خدا" از جمله این غارهاست که یک حفره زیرزمینی کارستی در منطقه هرات است که در ارتفاعات کوه خانه خدا در پناهگاه حیات وحش بوروییه در گردنه بدراه واقع شده و فاصله آن تا مرکز شهر 30 کیلومتر است.

غار "بابا زاهد" نیز از غارهای طبیعی و بسیار جذاب است که در شش کیلومتری روستای هدف گردشگری کرخنگان واقع شده است.

مسیر دسترسی به این غار تقریبا آسان و کوتاه است و با 20 دقیقه کوهپیمایی، مناظر طبیعی و منحصر به فرد این غار قابل دسترسی است.

از دیگر نمونه های این پدیده طبیعی در شهرستان خاتم می توان به غار "چهل در"، غار "سیدنظری"، غار "چاه سنجد"، غار "پوزه سیاه"، غار "کوه زرد، غار "اسماعیلی بوروییه" و غار "کفتاری" اشاره کرد.

قلعه های تاریخی نشان اقتدار خاتم از گذشته های دور

قلعه ها از نظر تاریخی نشانه اقتدار و عظمت هر منطقه در گذشته بوده است که شهرستان خاتم نیز از قلعه های کوچک و بزرگ بسیاری برخوردار است که این قلعه ها در گذشته های دور نشانی از اقتدار و اکنون نشانی از قدمت و سبقه تاریخی این شهرستان دارند.

قلعه ملکی که در شهر هرات واقع شده است بر اساس مطالعات کارشناسان به دوره افشاریه و زند باز می گردد.

قلعه مروست نیز در محدوده مرکزی بافت تاریخی شهر مروست بنا شده و قدمت تاریخی آن به دوره اسلامی و حتی قبل از اسلام می رسد.

این بنا دارای حصارهای بلند و کنگره دار به شکل چهار ضلعی است که در سه گوشه دیوار آن برجهای بلندی ساخته شده و از نظر موقعیت جغرافیایی بر روی تپه ای مصنوعی در مرکز دشت مروست واقع شده و بر تمام دشت اشراف دارد.

قلعه باقری نیز از دیگر قلعه های این شهرستان است که در شهر هرات واقع شده و قدمت آن به دوره زندیه باز می گردد.

بافت تاریخی مروست گردشگران را به سوی خود فرا می خواند

بافت تاریخی مروست نیز به عنوان جاذبه ای تاریخی متشکل از ساختاری ارزشمند و تاریخی است که در مرکز شهر کنونی مروست قرار گرفته و هسته اصلی آن با محوریت قلعه تاریخی و مراکز خدماتی مجاور آن نظیر کاروانسرا، مراکز آموزشی، مساجد، حسینیه‌ها و ... است.

داخل بافت تاریخی مروست ابنیه های ارزشمندی نظیر مسجد جامع، مسجد دهقانیان، گنبدی، قلعه مروست و ... وجود دارد.

 نمایی از بنای گنبدی دوره ایلخانی و قلعه مروست

 خاتم از ده ها و شاید صدها اثر تاریخی و طبیعی دیگر نظیر برجهای تاریخی، خانه های تاریخی، مساجد و تکایای قدیمی که قدمت بیشتر آنها به دوره قاجاریه باز می گردد، بقاع متبرکه و زیارتگاهها و ... برخوردار است که ظرفیتی بی نظیر برای توسعه گردشگری به شمار می روند.

این شهرستان در طول سالیان گذشته کمتر مورد توجه گردشگران قرار گرفته است اما تعطیلات نوروز فرصت مناسبی است تا علاوه بر گذران نخستین روزهای فصل بهار در کنار طبیعت بکر و تاریخی خاتم، از جاذبه های تاریخی این شهرستان نیز دیدن کرد.

بافت تاریخی شهر مروست